احیای برجام با مصوبه کنگره امکان‌پذیر است
نیک نیوز: حشمت‌الله فلاحت‌پیشه رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در مجلس دهم در پاسخ به این سوال که مذاکرات برجام مدت زیادی است که متوقف شده است. آیا در شرایط کنونی امکان احیای برجام وجود دارد و اگر این امکان هست با چه شرایطی این اتفاق رخ خواهد داد، گفت: اعتقادم بر این است که بسیاری از سرفصل‌های برجام منقضی شده و حتی سرفصل‌های باقی‌مانده هم دیگر ظرفیت توافق جدید را ندارد. بنابراین باید سازوکار دیگری در پیش گرفته شود. البته تنها به شرطی متن سال گذشته برجام قابلیت احیا دارد که مصوبه کنگره را هم همراه داشته باشد. چون ایران با توجه به خروج ترامپ دیگر خودش را زیربار توافقی نمی‌برد که رئیس‌جمهور آینده این توافق را فسخ کند.
وی افزود: به طور طبیعی در شرایط کنونی در سال انتخابات اعضای کنگره، به خصوص جمهوری‌خواه‌ها می‌دانند که این یک امتیاز برای بایدن و دموکرات‌ها است و این توافق صورت نمی‌گیرد. حداقل شرایط کنونی این است که توافق پایداری بر سر برجام بین ایران و ایالات‌متحده صورت نمی‌گیرد. می‌ماند یک توافق موقت. توافق موقت توافقی است که دغدغه‌های دوطرف را رفع کند. یعنی دغدغه بازرسی طرف غربی و فریز بخشی از برنامه هسته‌ای ایران و در طرف دیگر برداشتن بخش عمده‌ای از تحریم‌های ایران و اموال مسدود شده از جمله این موارد است. امکان شکل‌گیری یک توافق موقت می‌تواند این شرایط را فراهم کند و دیپلمات‌ها مجبورند اگر می‌خواهند مذاکره انجام دهند، بر سر این موضوع بحث کنند. در غیر این صورت همه‌چیز برای دولت بعد می‌ماند یا یک سازوکار سیاسی دولت جدید که طبیعتا مسائل جدیدی را می‌طلبد.
فلاحت‌پیشه در پاسخ به این سوال که آمریکا بحث توافق موقت را به ایران پیشنهاد داده بود که ایران این موضوع را نپذیرفت. به نظر شما چرا آمریکا به توافق موقت نیاز دارد، گفت: آن موقع در توافق موقت، بحث شروط دو طرف هم در جریان بود. آمریکایی‌ها می‌خواهند فعالیت‌های ایران فریز شود اما امتیاز زیادی به ایران ندهند، طبیعتا این توافق موقت برای ایران یک توافق پایدار به حساب نمی‌آید، برگ برنده ایران موضوع هسته‌ای آن است و وقتی موضوع هسته‌ای فریز شود باید امتیازات زیادی از طرف آمریکایی‌ها به ایران داده شود. لذا من معتقدم برسر همین توافق موقت هم آمریکایی‌ها باید هزینه‌های بیشتری بپردازند.
این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سوال که توافقات منطقه‌ای ایران با عربستان و امارات چه تاثیری بر پرونده برجام دارد؟ برخی تحلیلگران می‌گویند در توافق ایران و عربستان، آمریکا می‌خواهد از طریق عربستان برگ برنده‌ای داشته باشد تا بتواند بار دیگر این بار از طریق عربستان با ایران مذاکره کرده و به توافق برسد، گفت: معتقدم هر طرفی در این توافق سود خود را دنبال می‌کند. عربستانی‌ها به دنبال این هستند که در بدترین شرایط چالش احتمالی بین ایران و آمریکایی‌ها و خودشان، حوزه کشورهای عربی را از آتش احتمالی دور کند؛ نقاط ضعف‌شان در یمن و جاهای دیگر به گونه‌ای پوشانده شود.
وی افزود: وقتی وزیر اقتصاد اولین مقام ایرانی است که به عربستان سفر می‌کند یعنی ایران به دنبال منافع اقتصادی است. پیام واضح ایران به عربستان هم این موضوع است. یعنی از موضوع عربستان برای رفع تنگناهای تحریمی و جداسازی مناسبات منطقه‌ای از مناسبات جهانی استفاده می‌کند. معتقدم حتی دو طرف هم بیش از حد منتظر نمی‌مانند و ایران دلخوش به محاسبات تازه‌ای نیست و سعی می‌کند مناسبات تازه‌ای را شکل دهد. برخلاف دوستانی که معتقدند توافق با عربستان و توافقات منطقه‌ای جایگزینی برای دیپلماسی جهانی است، من معتقدم که دیپلماسی جهانی لازم است چون همین توافقات هم اگر با تنش‌زدایی جهانی همراه نشود، نتیجه عملیاتی ندارد و ایران سود توافقاتش را نخواهد برد.
فلاحت‌پیشه در پاسخ به این سوال که چه سناریوهای دیگری می‌توان در برابر ایران با طرف غرب و آمریکا متصور شد که به توافق برسند. آیا راهکار و برنامه دیگری برای حل پرونده برجام وجود دارد، گفت: در شرایط کنونی فقط یک توافق موقت می‌تواند کارگشا باشد. توافق موقتی که دغدغه‌های متقابل را حل کند و فقط به سود یک طرف تمام نشود.
وی در پاسخ به این سوال که اخیرا برخی از مسئولان ایران اعلام کردند که ما حاضر هستیم به متن توافق سال ۲۰۱۵ بازگردیم. امکان رجوع به آن متن وجود دارد، گفت: معتقدم هدف و نگرش این صحبت داخلی بود نه خارجی. چون واقعا امکان بازگشت به توافق گذشته فراهم نیست. ضمن اینکه آن توافق بدون مصوبه کنگره توافق پایداری هم نخواهد بود. ولی به نظرم، مسئولان مذاکراتی ایران خیلی از فرصت‌ها را از دست دادند. تحلیل‌های آنها مانند زمستان سخت با شکست مواجه شد. الان دوباره این موضوع را مطرح کردند. توافقی که یکسال و نیم پیش می‌توانست رخ دهد و در طول یکسال و نیم گذشته خیلی منافع، نصیب کشور شود، گرفتار یکسری اشتباهات تحلیلی شد.
این نماینده پیشین مجلس افزود: الان توافقات پایدار را فقط زمانی می‌شود انجام داد که عملا دولت بعدی آمریکا این توافق را رتق و فتق کند که روند فعلی، مسیر این توافق را سخت کرده است. اما حمایت از توافق موقت به معنی همراهی با پیشنهاد توافق موقت آمریکا نیست. آمریکایی‌ها سعی می‌کنند در ازای یکسری از امتیازات محدود مثل پایان دادن به یکسری از مسدودسازی‌ها، فریز کردن برنامه هسته‌ای ایران و حداکثر کردن نظارت‌ها، به توافق برسند که این کار ممکن نیست. من معتقدم، آمریکایی‌ها برای توافقات موقت باید امتیازات بیشتری را بپردازند.
فلاحت‌پیشه در پاسخ به سوالی درباره روابط ایران و آژانس با وجود وضعیت فعلی برجام گفت: ایران از همکاری با آژانس دو هدف را دنبال می‌کند؛ یکی از آنها تنش‌زدایی است، یعنی تلاش می‌کند آژانس به بهانه‌ای برای تنش تبدیل نشود. دوم اینکه ایران مابه‌ازای سیاسی را می‌پذیرد. زیرا همین که با نظارت‌های جدید توافق می‌کند، یعنی کار سیاسی صورت می‌پذیرد و مابه‌ازای سیاسی می‌خواهد که این از طرف غربی‌ها صورت نگرفت و طبیعتا مناسبات ایران و آژانس را در همین سطح حفظ می‌کند. انتظار آژانس پذیرش بازرسی‌های پروتکل‌های الحاقی است که خلاف مصوبه مجلس یازدهم به حساب می‌آید. اما طبق همان مصوبه و اصول دیپلماسی باید امتیازاتی داده شود. آژانس نمی‌تواند از ایران امتیازاتی بگیرد اما قرار است امتیازات سیاسی از محل فعالیت آژانس و همکاری‌اش با قدرت‌ها هم نصیب ایران نشود.
وی در پاسخ به این سوال که مشکلات ایران با آژانس به چه شکلی قابل حل است، گفت: مساله ما با آژانس بخشی از مساله اصلی کلی است. ایران در حدی که بهانه‌زدایی کرده و پرونده به شورای امنیت نرود، باید کار خود را ادامه دهد اما بعد از آن باید مذاکرات سیاسی هم شکل بگیرد.
نظر شما